Bệnh tai biến mạch máu não là gì? Tổng quan từ A-Z về nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa 2025

 

Estimated reading time: 6 minutes

 

Bạn có bao giờ tự hỏi điều gì sẽ xảy ra khi bộ não của chúng ta đột ngột không nhận đủ máu? Đó chính là lúc “tai biến mạch máu não” xảy ra. Đây là một tình trạng y tế khẩn cấp, đòi hỏi sự can thiệp nhanh chóng. Việc hiểu rõ về nó có thể giúp bạn bảo vệ chính mình và những người thân yêu. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về căn bệnh nguy hiểm này nhé.

 

Bệnh tai biến mạch máu não là gì?

 

Hãy hình dung não bộ như trung tâm điều khiển phức tạp của cơ thể. Nó cần nguồn cung cấp máu liên tục để hoạt động. Tai biến mạch máu não (hay còn gọi là đột quỵ) xảy ra khi nguồn cung cấp máu lên một phần não bị gián đoạn.

 

Điều này có thể do mạch máu bị tắc nghẽn hoặc bị vỡ. Khi đó, các tế bào não sẽ bắt đầu chết đi vì thiếu oxy và dưỡng chất. Hậu quả có thể rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển, nói chuyện, ghi nhớ và nhiều chức năng khác. Bạn có thể tìm hiểu thêm về tình trạng nhồi máu não để biết thêm chi tiết.

 

Nguyên nhân nào dẫn đến tai biến mạch máu não?

 

Có nhiều yếu tố khác nhau làm tăng nguy cơ mắc bệnh tai biến. Một số yếu tố chúng ta không thể thay đổi, nhưng phần lớn là do lối sống.

 

Các nguyên nhân và yếu tố rủi ro chính bao gồm:

 

• *

Huyết áp cao:

• Áp lực máu lớn liên tục làm tổn thương các mạch máu não. Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu và phổ biến nhất.

• *

Bệnh tim mạch:

• Các vấn đề như rung nhĩ, bệnh van tim, xơ vữa động mạch có thể hình thành cục máu đông. Cục máu đông này có thể di chuyển lên não gây tắc nghẽn.

• *

Tiểu đường:

• Bệnh tiểu đường làm tổn thương mạch máu khắp cơ thể, bao gồm cả mạch máu não. Nó cũng thường đi kèm với huyết áp cao và cholesterol cao.

• *

Cholesterol cao:

• Lượng cholesterol dư thừa có thể tích tụ trong động mạch. Điều này tạo thành mảng bám gây hẹp hoặc tắc nghẽn mạch máu.

• *

Hút thuốc lá:

• Nicotine và các hóa chất trong thuốc lá làm hẹp và cứng động mạch. Hút thuốc làm tăng đáng kể nguy cơ đột quỵ.

• *

Béo phì và ít vận động:

• Cân nặng dư thừa và thiếu tập thể dục góp phần gây ra huyết áp cao, tiểu đường và cholesterol cao. Lối sống tĩnh tại là một kẻ thù thầm lặng.

• *

Tuổi tác:

• Nguy cơ đột quỵ tăng lên theo tuổi, đặc biệt sau 55 tuổi. Tuy nhiên, người trẻ tuổi vẫn có thể bị đột quỵ.

• *

Tiền sử gia đình:

• Nếu người thân (bố mẹ, anh chị em) từng bị đột quỵ hoặc đau tim, nguy cơ của bạn cũng cao hơn. Yếu tố di truyền đóng vai trò nhất định.

 

Triệu chứng của tai biến mạch máu não là gì? Nhận biết sớm để hành động nhanh!

 

Nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ là cực kỳ quan trọng. Thời gian là vàng khi nói đến tai biến mạch máu não. Mỗi phút trôi qua, hàng triệu tế bào não có thể bị chết đi.

 

Hãy ghi nhớ quy tắc F.A.S.T (Nhanh chóng) để nhận biết đột quỵ:

 

• *

F – Face drooping (Mặt méo):

• Yêu cầu người đó cười. Một bên mặt có bị xệ xuống hoặc méo không?

• *

A – Arm weakness (Tay yếu):

• Yêu cầu người đó giơ cả hai tay lên. Một tay có bị yếu hơn, tê bì hoặc khó nâng lên không?

• *

S – Speech difficulty (Nói khó):

• Yêu cầu người đó lặp lại một câu đơn giản. Lời nói có bị ngọng, méo mó, khó hiểu hoặc họ không nói được không?

• *

T – Time to call (Thời gian gọi cấp cứu):

• Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy gọi ngay số cấp cứu (ví dụ 115) và đưa người bệnh đến bệnh viện càng sớm càng tốt.

 

Ngoài ra, các triệu chứng khác có thể bao gồm:

 

• * Đột ngột nhìn mờ hoặc mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt.

• * Đột ngột khó đi lại, mất thăng bằng, hoặc chóng mặt dữ dội.

• * Đột ngột đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân.

• * Đột ngột lú lẫn hoặc khó hiểu.

 

Nếu bạn nghi ngờ ai đó bị đột quỵ, đừng chờ đợi. Hãy hành động ngay lập tức!

 

Điều trị tai biến mạch máu não

 

Việc điều trị đột quỵ phụ thuộc vào loại đột quỵ (thiếu máu cục bộ hay xuất huyết) và thời gian từ khi khởi phát triệu chứng. Mục tiêu chính là khôi phục lưu thông máu lên não càng nhanh càng tốt và giảm thiểu tổn thương.

 

Các phương pháp điều trị cấp cứu có thể bao gồm:

 

• *

Thuốc tiêu sợi huyết:

• Nếu đột quỵ do cục máu đông, bác sĩ có thể dùng thuốc làm tan cục máu đông. Thuốc này cần được sử dụng trong vài giờ đầu sau khi đột quỵ để đạt hiệu quả tốt nhất.

• *

Lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học:

• Đối với các cục máu đông lớn, bác sĩ có thể dùng dụng cụ đặc biệt để lấy bỏ cục máu đông ra khỏi mạch máu.

• *

Phẫu thuật:

• Trong trường hợp đột quỵ xuất huyết (vỡ mạch máu), phẫu thuật có thể cần thiết để cầm máu hoặc giảm áp lực lên não.

 

Sau giai đoạn cấp cứu, quá trình phục hồi chức năng là vô cùng quan trọng. Vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu và trị liệu nghề nghiệp giúp bệnh nhân dần lấy lại khả năng vận động, nói chuyện và tự chăm sóc bản thân. Đây là một hành trình dài đòi hỏi sự kiên trì.

 

Phòng ngừa tai biến mạch máu não hiệu quả

 

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, và điều này đặc biệt đúng với tai biến mạch máu não. Bạn hoàn toàn có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh bằng cách kiểm soát các yếu tố rủi ro.

 

Hãy chủ động thực hiện các biện pháp sau:

 

• *

Kiểm soát huyết áp:

• Duy trì huyết áp ở mức khỏe mạnh bằng chế độ ăn uống, tập thể dục và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ (nếu cần).

• *

Quản lý bệnh tim và tiểu đường:

• Tuân thủ điều trị của bác sĩ để kiểm soát các bệnh nền này thật tốt.

• *

Kiểm soát cholesterol:

• Ăn uống lành mạnh, tập thể dục và có thể dùng thuốc để giữ mức cholesterol trong ngưỡng an toàn.

• *

Bỏ thuốc lá:

• Đây là một trong những việc quan trọng nhất bạn có thể làm. Tìm kiếm sự hỗ trợ nếu cần thiết.

• *

Duy trì cân nặng hợp lý:

• Ăn uống cân bằng, giàu rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt. Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ và đường.

• *

Tập thể dục đều đặn:

• Vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần. Đi bộ, bơi lội, đạp xe đều rất tốt.

• *

Hạn chế rượu bia:

• Uống rượu bia có chừng mực, tốt nhất là hạn chế tối đa.

• *

Khám sức khỏe định kỳ:

• Thường xuyên kiểm tra huyết áp, đường huyết, cholesterol và các yếu tố nguy cơ khác. Phát hiện sớm và quản lý kịp thời giúp phòng ngừa hiệu quả.

 

Hiểu rõ về tai biến mạch máu não là bước đầu tiên quan trọng. Việc chủ động phòng ngừa và nhận biết sớm triệu chứng có thể cứu sống bạn hoặc người thân. Hãy hành động ngay hôm nay vì sức khỏe của chính mình.

 

Bạn còn câu hỏi nào về bệnh tai biến mạch máu não không? Hãy chia sẻ nhé!

 

Tìm hiểu thêm về cấp cứu nhanh tai biến mạch máu não để trang bị cho mình kiến thức cần thiết trong tình huống khẩn cấp. Ngoài ra, những thực phẩm tốt phòng tai biến cũng rất quan trọng, bạn có thể tham khảo.